این مجموعه شامل هشت بنای تاریخی اعم از حمام بزرگ، عمارت، حمام کوچک، مسجد غریب، دیوانخانه، یخچال، قلعه عباس میرزا و ساخلو ( پادگان نظامی ) می باشد.

حمام کردشت

این حمام یکی از زیباترین حمام های آذربایجان است که با معماری اصیل سنتی در روستای کردشت از توابع جلفا و در کنار رود ارس قرار دارد . این حمام در میان باغ بزرگی ساخته شده ، دارای یک هشتی به صورت هشت ضلعی به ابعاد ۳.۵ در ۳.۵ و به ارتفاع ۴.۳ متر است که یکی از اضلاع ، درب ورودی و یکی دیگر راه ورود به رختکن یا سربینه است .گرما خانه فضایی است که از چهار ستون سنگی هشت بر و دو حوض بزرگ مستطیل شکل و اتاقی با گنبد قیر اندود تشکیل شده است . نور داخل سربینه و گرما خانه به وسیله روزنی که در نوک گنبد قرار دارد تأمین می شود و گویا بر روی آن روزن ها سنگ های مرمر نازک و ظریفی نصب بود که نور آفتاب از آن نفوذ می کرد ، و داخل حمام را به طور یکنواخت روشن می کرده و شستشو کنندگان را از نگاه نامحرمان حفظ می نمود. حمام کردشت بخش های دیگری نیز دارد ، که بسیار دیدنی و قابل مطالعه است ، این حمام در زمان عباس میرزا نائب السلطنه فتحعلی شاه هنگام جنگ دوم ایران و روس ساخته شد ولی شیوه معماری آن شباهت بسیاری به حمام‌های دوره صفوی دارد.

سربینه حمام نیز هشت ضلعی به اضلاع ۳.۵ متر و ارتفاع ۸.۵ متر است و گنبد بزرگ آن بر روی جوز ها و هشت ستون سنگی هشت بر، استوار شده است، همه ستون ها دارای سر ستون های سنگی مقرنس هستند که به وسیله ملات سرب مذاب به ستون ها وصل شده اند. گنبد سربینه دارای کاربندهای جالب مزین به آهک بریهای زیبا است، سکوهای رخت کن با طاق ضربی پوشیده و در زیر آن کفش کن هایی تعبیه گردیده است.

قلعه کردشت

یکی از قلعه های تاریخی آذربایجان در روستای کردشت در ساحل رود ارس بنا شده است ، ولی به لحاظ ارزش و اهمیت نظامی و تاریخی به خصوص دوران حکومت عباس میرزای قاجار نائب السلطنه فتحعلی شاه در آذربایجان بیشتر مورد توجه بوده است.

موقعیت روستای کردشت

روستای کردشت از بخش ورزقان و شهرستان اهر و دهستان دیزمار غربی واقع شده است . فاصله کردشت تا ورزقان ۶۶ کیلومتر و تا اهر ۱۲۶ کیلومتر و تا جلفا ۷۰ کیلومتر می باشد ، این روستا در غرب اهر و ورزقان بنا شده است .کردشت در درّه بسیار حاصلخیز و زیبایی در ساحل جنوبی ارس بنا شده است و رودخانه مرزی ارس در درّه بسیار عمیق شمال که با شدت تمام از غرب به شرق جریان دارد .

کوه های بسیار بلند و صخره ای سرتاسر شمال و جنوب کردشت را فرا گرفته‌اند. بنابر این تنها معبر قابل توجه کنار ارس در این روستا می گذرد ، استقرار این روستا به تبعیت از وضع پستی و بلندی در جهت شرقی – غربی عملی شده است. کوه های بلند صخره ای ساحل شمالی ارس در خاک جمهوری آذربایجان واقع است و در سمت جنوب آن در بلندی های کوه های مشرف به روستا یکی از قلعه های تاریخی و نظامی دوره قاجار بنا شده است ، بعلاوه غیر از قلعه تاریخی کردشت حمام تاریخی باارزشی هم بنا شده است .آب و هوای کردشت به تبع منطقه ارس کنار،‌ گرم و مرطوب است، تابستان در این منطقه گرم و طولانی و زمستان خنک و ملایم می شود ، و در فصل تابستان گاهی اوقات میزان درجه حرارت به بالاتر از ۴۰ درجه سانتی گراد می‌رسد.

قلعه نظامی کردشت یکی از قلعه های دوران عباس میرزا نائب السلطنه قاجار استکه در طی مبارزات خود بر علیه تجاوز روسیه تزاری از این قلعه استفاده می‌نمود.آنچه به نظر می رسد قبل از استفاده از قلعه کردشت این قلعه نظامی وجود داشته است و بنای آن را به سده های نخستین اسلامی نسبت می دهند. قلعه عباس آباد کردشت در سمت چپ جاده کردشت به خروانق در بالای تپه ای صخره ای بنا شده است و در جبهه شمالی این قلعه درب ورودی بنا شده استو در ارتفاعات این قلعه دیواره ها از جنس سنگ و آجر ساخته شده است ، به فاصله معینی نزدیک به یکصدمتر از یکدیگر ۶ عدد برج نگهبانی وجود داشته که اکنون قسمتی از این برجها پابرجاست.

نظر به اینکه ساحل رود ارس در بخش جنوبی یکی از پایگاه های مهم دفاعی عباس میرزا در مقابل تجاوز روسی ها بود بنابر این قلعه نظامی مزبور مکان مناسبی برای پشتیبانی ارتش ایران در دوران قاجار به شمار می رفت.قلعه نظامی عباس آباد کردشت امکان جای دادن سربازان متعدّدی را داشت و برای رفاه و آسایش سربازان مستقر ، همواره آماده مقابله با قوای مهاجم روسیه بود و بارها از رود ارس گذشته و به ساخلوی ( پادگان ) سربازان روسی شبیخون می زدند.

وقتی در سال ۱۲۴۳ ه – ق (۱۸۴۱ م ) سپاهیان روس از رود ارس گذشته و جلفا و نخجوان و مرند و اصلاندوز را تصرف کرده و به سوی تبریز روانه شدند قلعه کردشت نیز به دست قوای دشمن سقوط کرد و بعد از تصرف قلعه ، مدتی بعد از آن و در ایام برقراری صلح و متارکه ترکمنچای که بین ایران و روس برقرار شد، قلعه کردشت مدتی مورد استفاده سربازان روسی بود ولی به تدریج با تخلیه آذربایجان از قوای روسی ، قلعه مزبور مورد انهدام و ویرانی قرار گرفت و قسمتی از تاسیسات آن به غارت رفت.بعد از اینکه روسها آذربایجان را تخلیه کردند و امور استان را به نیروهای دولتی واگذار کردند این قلعه بارها مورد استفاده امرای محلّی و حکام قره باغ واقع شد و در اواخر دوره قاجار و اوایل حکومت پهلوی این قلعه خاصیت نظامی خود را از دست داد.